Naon Anu Disebut Rumpaka Kawih Teh
Naon Anu Disebut Rumpaka Kawih Teh
Kategori Soal : Bahasa Sunda – KawihKelas : 8 (2 SMP)Pembahasan :Umpama dina basa Republic of indonesia, pada sarua jeung bait. Jadi, pikeun mikanyaho aya sabaraha pada dina hiji kawih, nya tinggal diitung bae aya sabaraha bait eta kawih teh. Dina rumpaka kawih aya nu disebut engang, padalisan jeung pada. Umpama dina basa Republic of indonesia, engang hartina suku-kata, padalisan hartina baris, jeung pada hartina bait.
Kawih mangrupa salahsahiji rupa lalaguan Sunda, aya sawatara rupa lagu Sunda, nyaeta kawih, kakawihan jeung tembang. Umpama ditilik tina rumpakana, kawih jeung kakawihan mangrupa karya sastra dina wangun puisi anu henteu kauger ku aturan, sedengkeun tembang mangrupa karya sastra wangun puisi anu kauger ku aturan, nyaeta aturan pupuh.
RUMPAKA KAWIH . Hidep kungsi ngaregepkeun lalaguan Sunda anu dihaleuangkaeun ku almarhum Darso, Doel Sumbang, atawa Yayan Jatnika? Aya nu apal henteu laguna? Kudu apal atuh kana lalguan pop Sunda, ulah kana lagu pop indonesia jeung inggris wae. Apan cirina urang reueus kana budaya bangsa teh nya kudu make basa daerah. Aya babasan yen basa teh ciciren bangsa. Lagu pop sunda teh rumpakana make basa Sunda.
Lagu popular Sunda anu sok dihaleuangkeun ku Darso, Yayan Jatnika, Doel Sumbang, jrrd. teh kaasup kana wanda kawih. Ku lantaran kitu, kawih teh jadi bagian tina kabeungharan basa, sastra jeung seni Sunda. Dina elmu musik Sunda, antara kawih jeung tembang teh dibedakeun. Dina kawih maah aya birama (wiletan) jeung ketukan (tempo). Waktu dihaleuangkeun, kawih mah kauger ku aturan birama jeung ketukan. Sedengkeun tembang mah henteu kauger ku wiletan jeung ketukan.
Sangkan teu bingung, hayu urang titenan heula kumaha wangunna rumpaka kawih. Geus kitu, tuluy regepkeun kumaha cara ngahaleuangkeunana. Sangkan gampang, bisa nyetel kaset, VCD, atawa ningali tina internet!
A. Pangertian Rumpaka Kawih
Rumpaka kawih nyaeta kekecapan atawa lirik kawih. Umpama ditilik tina rumpakana, kawih oge mangrupakeun karya sastra Sunda wangun ugeran atawa puisi anu henteu pati kaiket ku aturan. Umpama ditilik tina rumpakana, kawih sarua jeung kakawihan, nyaeta puisi Sunda anu henteu pati kaiket ku aturan. Sedengkeun tembang mangrupakeun karya sastra wangun puisi anu kaiket ku aturan, nyaeta aturan pupuh. Ieu dihandap aya tilu rumpaka kawih. Pek baca dina jero detest, teuleuman kumaha eusina. Geus kitu, tuluy kawihkeun! Mun hese, bisa ngaregepkeun heula tina kaset, CD, MP3,MP4! Mun di kelas aya nu sorana halimpu jeung tapis ngawih, pek sina ngawih di hareupeun kelas.
ES LILIN
Sanggian : Mursih
Es lilin mah, aduh, kalapa muda,dibantun mah, geuning, ka Sukajadi,abdi isin, geuning, samar kaduga,sok sieun mah, aduh, henteu ngajadi.Es lilin mah, aduh, buatan Bandung,dicandak mah, geuning, ka Cipaganti,abdi isin, geuning, sok bararingung,sok isin mah, geuning, henteu ngajadi. Itu saha, dunungan duh, nguntun munding,digantelan, dunungan duh, saputangan,itu saha, dunungan duh, ginding teuing,sihoreng mah, aduh, geuning dunungan.
2. Kawih Karatagan Pahlawan
KARATAGAN PAHLAWAN
Sanggian : Mang Koko
Teu honcewang (teu ringrang)
sumoreang (haringhang)
Tekadna pahlawan bangsa (pahlawan)
Cadu mundur (takabur)
pantrang mulang (honcewang)Mun maksud tacan laksanaBerjuang keur lemah caiLali rabi tur tegang patiTaya basa menta pamulang tarimaIklas rido keur korban merdekaSinatria danalagaBela bangsa jeung nagaraDibarengan tekad suciBerjuang keur lemah caiTeu ngingetkeun ka dirinaAsal nagri bangsa waluyaKadar jembar raharja mukti wibawaGembleng tujuan Pahlawan Bangsa
3. Kawih Kabogoh Jauh (Popular Sunda)
Kabogoh Jauh
Dinyanyikeun ku Darso
Boga kabogo jauhMentas laut leuweung gunungTapi apel teu bingungCukup hallo na teleponKuring di pulau jawaManehna pulau sumateraLamun malam mingguanMojok via SMS-anJelema palinterDunya beuki majuNajan urang pajauhBisa ngobrol unggal waktuTiap SMS-an atawa neleponTeu jadi pikiranKajeun pulsa kabobolanNu penting mah bisa ngobrol jeung manehna
B. Mikaweruh Perkara Kawih
i. Wangenan Kawih
Dua kawih anu tadi geus dihaleuangkeun ku hideup teh geus populer pisan di tatar Sunda mah. Najan kitu, hidep kudu apal yen di urang mah aya mu disebut kawih, kakawihan, jeung tembang. Tiluanana sarua sok dihaleuangkeun atawa dilagukeun .Kawih teh jadi bagian tina kabeungharan seni Sunda. Dina elmu musik Sunda, antara kawih jeung tembang teh dibedakeun. Dina kawih mah aya birama (wiletan) jeung ketukan (tempo). Waktu dihaleuangkeun , kawih mah kauger ku aturan birama jeung ketukan. Sedengkeun tembang mah henteu kauger ku wiletan jeung ketukan.
Ari kakawihan mah meh sarua jeung kawih. Bedana, kakawihan mah dihaleuangkeun teh dina kaulinan barudak. Ku kituna kakawihan sok disebut ogekawih murangkalihatawa kawih barudak. Contona wae aya kakawihan “Oray-orayan”, “Pacicipoci”, “Hompimpah”, Eundeuk-Eundeukan’, jeung sajaba ti eta.
2. Struktur (Adegan;Unsur) Kawih
Rumpaka dina kawih, kakawihan, jeung tembang teh mibanda ajen sastra. Umumna ditulis dina wangun puisi sisindiran atawa puisi bebas. Ku kituna, rumpaka kawih, kakawihan, jeung tembang teh mibanda unsur-unsur puisi. Umpamana wae diwangun ku bait (pada), jajaran (padalisan), purwakanti, gaya basa, jeung kekecapan (diksi) anu dipakena pinilih pisan. Kitu deui bisa dipaluruh naon temana, kumaha nadana, amanatna, jeung naon nu dicaritakeunana.
a. Jejer atawa tema
Tema teh gagasan pokok anu rek ditepikeun ku nu ngarang rumpaka kawih ka nu maca. Tema dina kawih rupa-rupa, aya tema kaagamaan, kamnusaam, cinta ka lemah cai, jste.
b. Nada jeung suasana
Nada teh sikap pangarang ka nu maca. Tina sikep pangarang ngabalukarkeun ayana suasana nu karasa ku nu maca. Geura titenan rumpaka kawih ieu dihandap!
Sinatria danalaga
Bela bangsa jeung nagara
Dibarengan tekad suci
Berjuang keur lemahcaiDumasar rumpaka kawih di luhur, katangen sikep pangarang teh hayang ngabejaan ka nu maca yen ari pahlawan teh nu berjoang keur ngabela bangsa, nagara, jeung lemah cai. Tina sikep eta urang salaku nu maca bisa ngarasa reueus kana jasa-jasana pahlawan.
c. Rasa
Rasa teh ngajiwaan eusi kawih. Rasa dina kawih kapanggih sabada dihaleuangkeun. Ngareunah henteuna kawih teh apan karasana sabada dihaleuangkeun.
d. Amanat
Amanat teh rasa pangarang anu karasa ku nu maca atawa ngaregeupkeun kawih. Tapi najan kitu, amanat dina kawih ditangtukeunana teh gumantung nu maca. Hartina urang dibere kabebasan pikeun nangtukeun amanat tina hiji kawih.
e. Purwakanti
Titenan deui rumpaka kawih ieu dihandap!
Sinatri[a] danalag[a] <———- padalisan ka-1
Bela bangs[a] jeung nagar[a]
Dibarengan tekad suc[i] pada (bait)
Berjuang keur lemahca[i]
Rumpaka di luhur teh jumlahna sapada (bait). Sapadana diwangun ku opat padalisan (jajaran). Dina rumpaka di luhur, aya sora-sora anu sarua unggal padalisan. Dina padalisan kahiji jeung kadua, nu sarua teh sora [a]. Dina padalisan katilu jeung kaopat, nu sarua teh sora [i]. Sora-sora nu sarua dina rumpaka kawih kitu teh disebutna purwakanti. Cindekna nu disebut purwakanti teh nyaeta padeukeutna atawa saruana sora kecap dina ungkara kalimah.
Nilik perenahna, purwakanti teh aya dua. Saruana atawa padeukeutna sora kecap nu ngajajar ka gigir dina sapadalisan disebut purwakanti rantayan. Contona rumpaka kawih di luhur. Ari sarua atawa padeukeutna sora kecap nu ngaruntuy ka handap tur biasana aya ditungtung ungkara padalisan mah disebutna purwakanti runtuyan. Titenan contona dina rumpaka kawih ieu dihandap!
Berjuang keur lemahca[i]
Lali rabi tur tegang pat[i]
Taya basa menta pamulang tarim[a] 〉 Murwakanti dina sora i jeung a
Iklas rido keur korban merdek[a]
C. Conto Rumpaka Kawih
ULAH CEURIK
Cag didieu,Cag seumeut dieuLalakon cinta nu urangTeup anteupkeun,Tong di guar deuiCarita cinta nu peugatNajan ka gandrung sa gunung,Najan duriat sa jagatKadeudeuh nu nyangreud pageuhAhirna urang pipisahPisah…Rek ka saha,Rek ka urang manaGeura milari geuntosnaCig ka kidul,Cig ka kalerNgulon ngetan moal nyaramTos teu aya kakaitanAntara urang duaanLain anjeun lain akangUrang geus lain lainnaLain….Ulah ceurik,Tong diceungceurikanTarimakeun janten rangda,Akang pasrah jadi dudaDa geuning kieu kudunaUrang teu bisa kumahaUlah ceurik,Tong diceungceurikanWayahna urang papeugat,Najan hate masih beuratPileuleuyan, pileuleuyan
Hampura, Akang hampura
SUNDAPEDIA.COM, Sampurasun! Lirik lagu Es Lilin, atau dalam bahasa Sundanya disebut rumpaka kawih Es Lilin. Kawih Es Lilin termasuk kawih periode kedua yaitu pada zaman Jepang atau sekitar tahun 1950-an.
Rumpaka nyaeta teks lagu. Rumpaka artinya sama dengan lirik atau tulisan karya sastra indah yang dilengkapi dengan nothing.
Sedangkan kawih berasal dari kata kavy (baca: kawi) artinya syair. Pengertian kawih nyaeta untaian kata yang ditulis oleh pujangga atau seniman serta memiliki birama yang tetap. Sehingga rumpaka kawih Es Lilin dapat diterjemahkan sebagai lirik lagu Es Lilin.
Kawih beda dengan pupuh. Kawih tidak terikat oleh aturan atau patokan-patokan seperti pada pupuh. Kawih sudah dilengkapi dengan aturan titilaras dan memiliki unsur-unsur seperti tema, cipher, rasa, dan amanat.
Baca juga:
17 Jenis Pupuh Sunda dan Contohnya
Kawih merupakan cikal bakal seni vokal masyarakat Sunda yang diwariskan secara turun temurun. Dilihat dari sejarahnya, kawih terbagi 3.
- Kawih buhun (kuno), periode sebelum zaman Jepang sampai zaman Jepang. Contoh kawih buhun ialah Banjar Sinom.
- Kawih zaman Jepang sekitar tahun 1950-an. Contohnya Es Lilin, Balon Ngapung, Gehger Sore, dan Bandowati.
- Kawih wanda anyar, dimulai dari tahun l-an sampai sekarang. Contoh kawih wanda anyar antara lain Anggrek Japati, Hujan Munggaran, Angin Priangan, Cinta Nusa, dan Baju Hejo.
Lirik Lagu Es Lilin dan Artinya
Bait pertama
Es lilin mah dunungan kalapa muda
Dibantun mah dunungan ka Sukajadi
abdi isin dunungan samar kaduga
sok sieun mah aduh henteu ngajadi
Artinya:
Es Lilin mah majikan (tuan/nyonya) kelapa muda Dibawa mah majikan (tuan/nyonya) ke Sukajadi Saya malu majikan (tuan/nyonya), serba bingung/ salah tingkah
Takut aduh tidak berjodoh
Bait kedua
Es lilin mah dunungan didorong-dorong
dibantun mah dunungan dibantun ka sukajadi
abdi isin dunungan samar kaduga
sok inggis mah aduh henteu ngajadi
Artinya:
Es lilin mah majikan (tuan/nyonya) didorong-dorong Dibawa mah majikan (tuan/nyonya) ke Sukajadi Saya malu majikan (tuan/nyonya), serba bingung/ salah tingkah
Takut aduh tidak berjodoh
Bait ketiga
Es lilin mah ceuceu buatan Bandung
Dicandak mah geuning ka Cipaganti
Abdi isin jungjungan duh bararingun
Sok inggis mah aduh henteu ngajadi
Artinya:
Es lilin mah nyonya/kakak/mbak buatan Bandung Dibawa mah ternyata ke Cipaganti Saya malu kekasih duh serba bingung
Khawatir aduh tidak berjodoh
Bait keempat
Itu saha dunungan nu nungtun muding
Digantelan gening ku saputangan
Itu saha dunungan nu ginding teuing
Sihoreng mah aduh geuning jungjunan
Artinya:
Itu siapa majikan (tuan/nyonya) yang menuntun kerbau Digantungi sapu tangan Itu siapa majikan (tuan/nyonya) yang gaya sekali
Ternyata aduh ternyata kekasih
Bait kelima
Es lilin mah ceuceu di kalapaan
Raosna mah geuningan kabina-bina
Abdi alim dunungan paduduaan
Sok sieun mah dibantun kamana-mana
Artinya:
Es lilin mah nyonya/mbak pakai kelapa Nikmatnya luar biasa Saya tidak mau majikan (nyonya/tuan) berduaan
Takut dibawa ke mana-mana
Allurement keenam
Kamana mah geuningan ngaitkeun kincir
Ka kaler mah ka kaler katojo bulan
Kamana mah dunungan ngaitkeun pikir
Moal paler duh da ku sabulan
Artinya:
Kemana ya mengaitkan kincir Ke timur mah ke timur tersorot bulan Kemana ya majikan (tuan/nyonya) mengaitkan pikir
Tidak bisa melupakan kesedihan dalam sebulan
Makna lagu Es Lilin
Lagu Es Lilin dibangun oleh 6 pada (bait), masing-masing pada dibangun oleh 4 padalisan (baris). Baris ke-1 dan ke-2 merupakan sindir atau cangkang (kulit), baris ke-iii dan ke-4 merupakan isi.
Dalam setiap baris atau padalisan, suara ujung vokalnya murwakanti (mirip). Namun posisi purwakantinya pacorok, baris pertama murwakanti dengan baris ketiga, baris kedua murwakanti dengan baris keempat.
Sindir lagu ini menceritakan tentang kuliner buatan Bandung. Lirik yang menceritakan lezatnya rasa es lilin terdapat pada bait ke-5 bagian sindir (baris ke-1 dan ke-two).
Isinya adalah tentang rasa cinta seorang mojang (gadis) kepada seorang jejaka. Hal ini bisa dilihat terutama dari bait ke-four baris ketiga dan keempat.
Tetapi, si mojang tersebut tidak berani mengungkapkan perasaannya. Dia malu, bararingung (serba bingung) dan samar kaduga (tidak tahu harus berbuat apat). Dia juga khawatir tidak berjodoh tapi meskipun jatuh cinta dia tidak mau kalau berdua-duaan. Si Mojang tidak akan cukup waktu sebulan untuk melupakan lelaki kekasih pujaannya.
Amanat lagu Es Lilin bisa dilihat pada bait ke-5 baris ketiga dan keempat.
Abdi
alim
dunungan
paduduaan
Sok
sieun
mah
dibantun kamana-mana
Maksudnya seorang perempuan harus tetap bisa menjaga diri meskipun rasa cintanya terhadap seorang lelaki begitu besar. Kalau belum menikah jangan mau berdua-duaan. Sieun dibantun kamana-mana artinya takut dibawa kemana-mana.
Demikian, semoga bermanfaat.
Naon Anu Disebut Rumpaka Kawih Teh
Source: https://mempelajari.com/naon-anu-di-sebut-pada-jeung-padalisan-dina-rumpaka-kawih